HABER MERKEZİ- Beş yıl önce Diyarbakır’ın tarihi semti Sur’da yaşanan özyönetim direnişlerinde birçok mahalle, bombardımanlarla yıkıldı.
Yıkımdan sonra 506 yeni konut, dokuz butik otel ve 150 işyeri inşa edildi.
İki bin yılı aşkın geçmişi ile birçok medeniyete ev sahipliği yapıp, kentsel sit alanı olan ve aynı zamanda UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinde yer alan Diyarbakır’ın tarihi Sur ilçesinin Cevatpaşa, Fatihpaşa, Dabanoğlu, Hasırlı, Cemal Yılmaz ve Savaş mahalleleri yaklaşık 5 yıldır girişlere yasaklı. Dünyanın en uzun yasağı haline dönüşen bu yasak, sözkonusu mahallerde 2 Aralık 2015 tarihinde 6’ncı kez ilan edilip, 240 gün süren sokağa çıkma yasağının kaldırıldığı günden bu yana fiili devam eder halde.
TMMOB tarafından hazırlanan raporlara göre, ilan edilen yasakla birlikte çatışmalara sahne olan bu mahallelerde yaşayan 22 bin 323 insan yerinden edildi, uydu görüntülerinden yapılabilen tespitlere göre ise 334’ü tescilli olmak üzere 3569 yapı yıkıldı.
Bu yapıların büyük bölümü sokağa çıkma yasağın kaldırıldığı 9 Mart 2016 tarihinden sonra yıkılırken, belirlenen rakam altı mahallenin yüzde 72’sine tekabül ediyor.
Evleri yıkılan aileler için TOKİ tarafından Üçkuyular ve Çölgüzeli bölgelerinde 5 bin 746 konut inşa edileceği açıklandı. Fakat bu zamana kadar sadece 837 aileye borçlandırılarak ev tahsis edildi.
Kayyım yönetimindeki Sur Belediyesi’nin sitesinde yer alan bilgiye göre ise, 476 hak sahibine yönelik 477 adet yeni konutun noter marifetiyle kurası çekimi geçtiğimiz 25 Ağustos’ta yapıldı.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 19 Eylül günü geldiği kentte ilçenin yasaklı 6 mahallesindeki inşaat ve restorasyon çalışmalarını inceledi. Alipaşa Mahallesi’nde kentsel dönüşüm kapsamında inşaatı devam eden konut alanını da dolaşan Bakan Kurum, inşaatını tamamladıkları 506 konutun kuralarını çektiklerini ve hak sahiplerinin 30 Ekim’e kadar sözleşmelerini yapmaları halinde bu konutlarda oturabileceğini açıkladı.
İlçedeki tescilli 347 yapıdan 118’inin ihalesinin yapıldığını, diğer 158 yapıya ilişkin projelendirme sürecini tamamlayıp, eylül-ekim aylarında yapımına başlayacaklarını belirten Kurum, yine Sur’da 9 butik otel ve 150 işyeri inşa ettiklerini açıklaması söyledi.
Kurum, “Bu butik otelimizi de önümüzdeki aylarda ihaleye çıkacağız ve bu kapsamda hem yapmış olduğumuz butik otellerde hem de burada yatırım teşvikten çıkacağımız irtifak tesis ederek çıkacağımız turizm işletmeleriyle bir cazibe merkezi olacaktır” ifadelerini kullandı.
Bakan Kurum’un bu açıklamalarının akabinde Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nden yapılan duyuruda ise, Sur’da yeni konut yapılmayacağı, yapılan konutların metrekaresinin ise 2 bin TL olacağı kaydedildi.
Tescilli yapıların restorasyon maliyetlerinin ise bilahare değerlendirileceği belirtilen duyuruda, şu ifadeler yer aldı:
“İşyerleri ve oteller; Bakanlığımız/Emlak Yönetim A.Ş. tarafından açık satış ile satılacaktır. TOKİ konutlarından Noter Kurasında iki adet konut (ya da daha fazla) isabet eden hak sahiplerinden yapılan sözleşme çalışmaları sırasında hak ettiği kadar konut sözleşmesi yapılacaktır. Acele kamulaştırma davaları sonucu mahkemece belirlenen acele kamulaştırma ödenekleri ve uzlaşma ödenekleri Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve TOKİ tarafından en kısa sürede Valiliğimize (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) gönderilecektir. Suriçi altı mahallede yapı alanları ile ilgili boş parseller peyzaj alanı olarak değerlendirilecektir.”
Yapılan duyuruda da ifade edildiği gibi inşa edilen dokuz butik otel ile 150 işyeri açık artırma yoluyla satışa çıkarılacak. Böylece TOKİ konutlarına sıkıştırılmış yada hiç el uzatılmamış binlerce ailenin evlerinin yerine inşa edilen otel ve işyerleri sermayeye peşkeş çekilecek.
Bu otel ve işyerleri gibi özgün geleneksel Sur mimari dokusuna aykırı şekilde inşa edilip, metrekaresi 2 bin TL’den satılacak 506 ev de ailelerin verilecek kredileri ödeyememeleri durumunda çok muhtemel ki zaman içerisinde el değiştirecek.
Oturdukları tescilli nitelikteki evleri yıkılan hak sahiplerinin durumu ise aradan geçen 5 yıla rağmen hala muallakta. Bu hak sahiplerinden biri Cemal Yılmaz Mahallesi’ndeki 473 metrekarelik evi bütünüyle yıkılan 67 yaşındaki İsmail Üzmez.
Yedi yaşından bu yana Sur’da yaşayan Üzmez’in baba ve annesinden kalma evinin bulunduğu mahalleye girilemiyor.
Tescilli olmasına rağmen yıkılan evleri konusunda 5 senedir beklenti içerisinde olduklarını dile getiren Üzmez, bugüne dek bu konuda ne resmi makamlarca görüşmeye çağrıldıklarını ne de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne gittiklerinde içeri girebildiklerini anlattı. Üzmez, bu belirsizlik nedeniyle yaşadıkları mağduriyeti şu sözlerle dile getirdi:
“Her seferinde ‘gidin ne zaman çağırırsak o zaman gelin’ deniyor. Bugüne kadar ne evimizi değeri hakkında bir şey söylendi ne de TOKİ de ev verildi. Eviniz tescilli olduğu için daha sonra sizi çağıracağız denildi. Belki 10 sene sonra çağıracaklar, öldükten sonra çağırsalar ne olacak… Sadece 3 buçuk sene kira yardımı yapıldı. Sonrasında herhangi bir yardım yapılmadı. Ne işimiz var ne gücümüz. Bazen kiramız birikiyor borç harç ederek kiramızı ödüyoruz.” (MA)
