HABER MERKEZİ- 1 Mayıs öncesi birçok yerde polis şiddetinin görüntülere yansıması üzerine Emniyet Genel Müdürlüğü bir genelge yayımlayarak görüntü ve ses kaydı alanların engelleneceğini ve haklarında adli işlem başlatılacağını duyurdu. Polislerin “özel hayatı ve kişisel veri gizliliği” gerekçe gösterilerek yayımlanan genelge birçok tartışma yaratırken İçişleri Bakanı genelgenin Anayasaya aykırı olmadığını savunarak basını kapsamadığını belirtti. Görüntü ve ses kaydı yasağına tepkiler sürerken emniyet genelgesinin hukuki boyutunu Avukat Gül Altay’a sorduk.
Yeni Demokrasi- Emniyet Genel Müdürlüğü yayınladığı, 27.04.2021 tarih ve 2021/19 sayılı genelgesi ile toplumsal ve adli olaylarda görüntü ve ses kaydının alınmasının yasaklandığını belirtti. Bu genelgenin hukuki dayanağı var mı?
Genelgenin gerekçesinde özel hayatın gizliliğinin ve kişisel verilerin korunması kanununun ihlal edilmesi gösterilmekteyse de söz konusu gerekçenin hiçbir hukuki dayanağı bulunmamaktadır. Şöyle ki; polisler görevlerini ifa ederken bir kamu hizmeti sürdürmektedirler ve bu hizmeti sürdürürken yasalara uygun davranmak zorundadırlar. Kamu görevi ifa edilirken özel hayattan bahsedilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla genelgenin gerekçesinde bahsedildiği türden sözü edilen olay veya durumlarda bir özel hayat mevcut olmadığından aksine kamusal alanda yapılanların kayıt altına alınmasını engellemek hukuka aykırılık teşkil edecektir.
Y.D.- Polisin de birçok eylemde ses ve görüntü kaydı aldığı görülüyor. Bu kayıtlar yasal mı?
Ses ve görüntü kaydı kamu görevlisi tarafından alındığında bunun adı teknik takip olur ve mahkeme kararı ile yapılması gerekir. Oysa kolluk bunu mahkeme kararı olmadan yaparak ihlal etmektedir. Bu kayıt altına alma durumu psikolojik bir baskı olarak da kullanılmaktadır. Vatandaşların kamusal alanda işkence, hakaret, kötü muamele, tehdit ve bunun gibi hukuka aykırılıklara karşı ses ve görüntü alması ise meşru savunma olup genelge ile yasaklanamaz.
Y.D.- Halkın aldığı kayıtlar delil olarak kullanılabilir mi?
Vatandaşların kendilerine veya başkalarına yönelik işkence, kötü muamele, hakaret ve tehdit söz konusu olduğunda buna direnmesi ve şikâyete konu olduğunda delil olacak ses ve görüntü alması bir haktır. Bu hakkın engellenmesi ise suçtur.
Y.D.- Emniyet genelgesinin halk üzerinde yasal bir geçerliliği var mı?
Öncelikle belirtmek gerekir ki genelge; yasa ve yönetmeliklerin uygulanmasında yol göstermek, herhangi bir konuda aydınlatmak, dikkat çekmek üzere ilgililere gönderilen yazıdır. Bu türden bir yasaklama hükmü içermesi mümkün değildir. Yalnızca yasa ile ve belirli şartlarda sınırlandırılabilen temel hak ve hürriyetlerin genelge ile sınırlandırılması mümkün değildir. Şekil ve içerik yönünden yok hükmünde olan bu genelge ile başta haberleşme hürriyeti, kişinin dokunulmazlığı ve işkence yasağı olmak üzere birçok temel hak sınırlandırılmaktadır. Buna karşı çıkmak onurlu direnme hakkının gereğidir.
