HABER MERKEZİ- Covid-19 salgının yaratmış olduğu üretim sorunları bugün hâlâ katlanarak devam ediyor. Salgın sonrası Rusya’nın Ukrayna işgali ile birlikte gıda, akaryakıt zamları tarihi zirveleri yaşadı. Hal böyleyken özellikle tarımsal üretimin aksamasına ve dünyada yaşana emperyalist gerilimlerin faturası bağımlı ülkelerin gıda krizinin derinleşeceğine dair veriler gittikçe artıyor. Hindistan ve Rusya’nın buğday ihracatını yasaklaması da şimdiden fiyatları arttırmış durumda.
Dünya gazetesinden Ali Ekber Yıldırım’ın yazısında, özellikle büyük bir gıda krizinin olacağı ve buna bağlı olarak da açlık ve yoksulluğun daha fazla derinleşeceği belirtiliyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) küresel fiyat endeksi Mart 2022’de tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Yaşanan gıda krizinin simgesi ise buğday oldu. Tarım konusunda yapılan uluslararası toplantılarda, hazırlanan raporlarda ve tanınmış yayın organlarında buğday krizi sürekli ön plana çıkıyor. Buğdayın yılbaşından bu yana fiyatı yaklaşık yüzde 60 oranında arttı. Buğdaydaki fiyat artışı ekmek ve diğer unlu mamullerin fiyatlarını artırıyor. Buğday krizi bu nedenle ekmek krizine dönüşüyor. 2022-2023 sezonunda üretimin azalması ve stokların daha fazla erimesi ile buğday dış ticaretinde daha büyük sorunların yaşanması ve açlık çekenlerin sayısında ciddi artışlar olması bekleniyor.
TÜKETİM ÜRETİMDEN FAZLA, STOKLAR ERİYOR
USDA’nın yayınladığı verilere göre dünya buğday stoklarında da erime var. Dünya buğday tüketiminin 2022-2023 sezonunda 787,52 milyon ton olarak tahmin ediliyor. Buğday tüketiminin üretimden fazla olması stokların daha fazla tüketilmesi anlamına geliyor. 2021-2022 sezonunda başlangıç stoku 279 milyon ton seviyesinde iken 2022-2023 sezonunda bunun 279 milyon ton olması dikkat çekiyor. 2022-2023 sezonunda buğday sokunun 267 milyon tona kadar düşmesi tahmin ediliyor. Stoklardaki buğdayın yaklaşık yarısı Çin’in elinde.
Açlığın önlenmesi, buğday fiyatlarındaki artışın düşürülmesi için özellikle buğdayın yem amaçlı kullanımının azaltılması hedefleniyor. Yem amaçlı kullanım azaltılırsa, buğday yerine mısır ve diğer ürünler kullanılırsa o zaman belli bir rahatlama olması düşünülebilir.
Dünyada buğday üretimi, tüketimi, ithalat ve ihracatı o kadar stratejik bir konumda ki, alınan her karar milyarlarca insanı etkiliyor. Ukrayna savaş nedeniyle elindeki buğdayı limanlardan ihraç edemiyor. Bu nedenle Ukrayna’dan buğday ithal eden Afrika ülkeleri büyük bir krizle karşı karşıya. Umut bağladıkları Hindistan’ın buğday ihracatını yasaklaması dünyanın gündemine oturdu.
Hindistan, Çin’den sonra dünyanın en büyük buğday üreticisi. 2022-2023 sezonunda 111 milyon ton buğday üretmesi beklenen Hindistan, aşırı sıcaklar nedeniyle üretimini 105 milyon ton olarak revize etti. Yaklaşık 6 milyon ton üretim düşüşü beklenen Hindistan, ürettiği buğdayın yüzde 90’dan fazlasını kendisi tüketiyor. Nüfusu 1 milyar 375 milyonu bulan Hindistan bazı yıllar buğday ithalatı da yapıyor.
ÇİFTÇİYE İTHAL BUĞDAYDAN DAHA YÜKSEK FİYAT VERİLMELİ
Geçen yıl Erdoğan 17 Mayıs 2021’de ekmeklik buğday alım fiyatını ton başına 2 bin 250 lira olarak açıkladı. TMO, bu fiyattan çiftçiden buğday alamadı. Fakat tonunu 262 dolardan başlayarak bir dönem 457 dolara kadar ithal etti. İthal buğdayın tonu bir ara 6 bin liranın üzerinde seyretti. Makarnalık buğday alım fiyatı ton başına 2 bin 450 lira olarak açıklandı. Daha sonra fiyat piyasada 7 bin lirayı gördü. (Dünya/Ali Ekber Yıldırım)
